Gewelddadige (vaak plotseling) verbreking van de natuurlijke samen- hang van één of meerdere weefsels. Aard van het geweld kan zijn mechanisch, thermisch, chemisch, elektrisch of straling. Hier gaat het over wonden veroorzaakt door mechanisch geweld.
ACUUT = direct arts bellen ==> respons zo snel mogelijk
Verontreinigde wond niet lijmen of hechten; eerst goed schoonmaken! Tijdscriteria: ongecompliceerde kleine snijwonden kunnen na goed wondtoilet na 6 uur nog gehecht worden, maar hoe eerder hoe beter.
DRINGEND: Bel de verpleegkundige of de arts
NIET DRINGEND = dezelfde dag of volgende dag consult arts of artsenvisite
Schaafwonden en kleine, niet wijkende wonden:
Indien er toch een gevaar bestaat voor het wijken van de wondranden kan men het lijmen ondersteunen met steristrips. Plaats na het lijmen steristrips op de snede en laat deze zitten tot ze eraf vallen. Totdat de wond genezen is deze vrij houden van water en zeep (2–4 dagen).
Criteria voor lijmen
Criteria hechten
Voorbereiding hechten
Verontreinigde wond niet lijmen of hecten; eerst goed schoonmaken!
Tijdscriteria: ongecompliceerde kleine snijwonden kunnen na goed wondtoilet na 6 uur nog gehecht worden, maar hoe eerder hoe beter.
Huidverwondingen
De huid wordt bij het ouder worden dunner en raakt sneller beschadigd. Wondjes zijn vaak groter en bloeden sneller omdat ouderen vaak bloedverdunners gebruiken. Dat maakt ook dat het bloeden soms lastiger te stoppen is. Huidverwondingen kunnen soms behoorlijke ontvellingen zijn, waarbij het bovenste laagje als het ware los ligt. Bij het behandelen van huidverwondingen dient men rekening te houden met de kwetsbaarheid van de huid. Gebruik liever geen kleefpleister rechtstreeks op de huid en gebruik bij voorkeur niet-verklevende gazen op de wond, zodat de huid bij het verwijderen van de gazen niet kapot getrokken wordt.
Wondbehandeling (TIME-model)
TIME model
Het doel van het TIME-model is het creëren van een gezonde wond, zonder dood weefsel en ziekteverwekkende bacteriën, met weinig wondvocht en een goede doorbloeding. Pas als dat alles is bereikt kan een wond dicht granuleren (genezen).
Het TIME-model richt zich in 4 stappen op de verschillende factoren die de genezing van de wond beïnvloeden
Stap 1. 'Tissue'/Het weefsel (Is er vitaal- of dood weefsel?)
Verwijder dood weefsel (debridement) chirurgisch (door een arts) of door madentherapie.
Stap 2. Infectie (Is er infectie of ontsteking?)
Reinig de wond en zorg voor infectiebestrijding door het spoelen van de wond of antibacteriële wondbehandelingsproducten.
Stap 3. 'Moisture'/De vocht(on)balans ( Is de wond te vochtig of te droog?)
Zorg voor een goede vochtbalans (voorkom uitdroging en verweking van wondranden door vochtregulerende wondbehandelingsproducten en het beschermen van wondranden.
Stap 4. 'Edge'/De wondrand (Is er een niet-sluitende, of ondermijnende wondrand?)
Als de eerste 3 stappen met goed resultaat zijn doorlopen, dan is een genezingsproces zichtbaar vanuit de wondranden en/of vanuit het midden van de wond.
Gevolgen van ongevallen
Ouderen zijn vaker betrokken bij ongevallen, valpartijen en zijn vaker het slachtoffer van onwelwordingen. Letsels die daarbij voorkomen zijn doorgaans hetzelfde als bij (jong)volwassenen, al worden sommige aandoeningen vanwege veranderingen bij het ouder worden vaker bij ouderen gezien. De gevolgen van de letsels kunnen echter veel groter zijn en vaak heeft een relatief eenvoudige botbreuk meer gevolgen dan men in eerste instantie zou denken. Veel ouderen krijgen complicaties in het ziekenhuis waardoor zij verder beperkt raken in hun mogelijkheden.
Subduraal hematoom
Het subduraal hematoom komt bij ouderen vaker voor dan bij jongeren. Dit komt door veranderingen in het brein en verhoogde rek aan de bloedvaten in de hersenen. Slechts een klein trauma is al genoeg om de vaatjes te doen scheuren. De klachten ontstaan meestal in de loop van enkele dagen tot weken en bestaan uit veranderd humeur, hoofdpijn en bewustzijnsstoornissen. Zeker wanneer men bloedverdunners gebruikt dient men bij een klap tegen het hoofd of het stoten van het hoofd alert te zijn op de mogelijke aanwezigheid van een subduraal hematoom.
Het acuut subduraal hematoom gaat gepaard met bewustzijnsstoornissen, met symptomen als hoofdpijn, misselijkheid en braken. Indien er drukopbouw in de hersenen plaatsvind kan er een verschil in pupilgrootte optreden en kunnen. lichaamsdelen verlamd raken. Als gevolg van bijkomende hersenletsel is het slachtoffer vaak niet aanspreekbaar na het ongeval.
Dit instrument is ontwikkeld door samenwerkende VVT-organisaties in Zuidoost-Brabant. De inhoud is gebaseerd op protocollen van Vilans en informatie van Verenso. Een werkgroep in Zuidoost-Brabant zorgt voor het onderhoud.