Hevige (beklemmende, drukkende, samensnoerende) pijn achter borstbeen (= pectoris), in de rug en/of uitstralend naar kaak / armen, benauwdheid (angina), zweten, angstklachten worden uitgelokt door inspanning, emoties, kou, warmte. Klachten verdwijnen binnen 15 minuten in rust en/ of binnen enkele minuten na het gebruik van sublinguaal toegediende nitraten. Let op: Het uitblijven van klachten bij inspanning omdat cliënt zijn inspanning aanpast of geen inspanning kan leveren. Oorzaak vernauwing van de kransslagader(s) van het hart wat leidt tot zuurstof tekort van de hartspier wat pijn veroorzaakt. Indien er sprake is van een totale afsluiting spreekt men van infarct.
ACUUT = direct arts bellen ==> respons zo snel mogelijk
DRINGEND: Bel de verpleegkundige of de arts
NIET DRINGEND = dezelfde dag of volgende dag consult arts of artsenvisite
Het voorkomen van hart- en vaatziekten nemen drastisch toe met de leeftijd. Het is de belangrijkste doodsoorzaak bij ouderen. Er zijn vele aandoeningen en ziekten met cardiale verschijnselen, die pijn op de borst veroorzaken. De diagnostiek is moeilijker door vage anamnese, niet duidelijke presentatie van klachten en het hebben van meerdere aandoeningen tegelijk.
Angina Pectoris
Hierbij zijn er pijnklachten op de borst, die worden veroorzaakt door onvoldoende bloedtoevoer (zuurstof tekort) van de hartspier. Angina Pectoris worden gekenmerkt door 3 symptomen:
Myocardinfarct
Hierbij voelt de cliënt een acuut ontstane hevige pijn op de borst, die niet verdwijnt met rust of binnen 5 minuten nadat sublinguaal nitraten zijn toegediend. Gaat vaak gepaard met bleek zien, klam, zweten en uitstraling naar de kaak en/of arm. Aandachtspunt: het hartinfarct bij ouderen kan zich presenteren zonder de typische pijn op de borst. Soms zien we alleen kortademigheid en/of verwardheid.
Aneurysma dissecans
Aneurysma dissecans is een bloedophoping in de wand van de aorta t.g.v. een scheur in de binnenwand. Plotseling heftige pijn. Lokalisatie: pijn achter borstbeen en uitstraling van de pijn (naar de rug), pijn in de buik.
Longembolie
Dit is een plotselinge afsluiting van een longarterie door een embolus. Een losgeraakte thrombus is in 90% afkomstig uit een been- of bekkenader. Kortademigheid, pijn op de borst verbonden met de ademhaling.
Aandachtspunt:
trombose komt bij ouderen vaak voor, door o.a. de aanwezigheid van ziekten die trombose bevorderen, zoals kanker en door de verminderde mobiliteit. Pijn met ademhalen kan bij een cliënt met dementie veroorzaakt worden door gekneusde rib(ben) t.g.v. een recent valincident.
Hyperventilatie
Hyperventilatie is een overmatig diepe ademhaling waardoor er een tekort aan koolzuur ontstaat in de longblaasjes en arteriën. Dit gaat gepaard met onaangename verschijnselen zoals: versnelde ademhaling, duizeligheid, beklemming op de borst, hartkloppingen. Er zijn vele somatische aandoeningen, waarbij hyperventilatie kan voorkomen. Aandachtspunt: angst en hyperventilatie kan bij ouderen de presentatie zijn van hartinfarct of longembolie.
Pyrosis
Pyrosis of zuurbranden ontstaat door terugvloeien van zure maaginhoud of galhoudend duodenaal vocht in de slokdarm. Pyrosis geeft een scherpe pijn en/of branderig gevoel achter het borstbeen. De pijn staat in relatie met de maaltijd en houding (voorover buigen / liggen). Aandachtspunt: kan veroorzaakt worden door medicatie b.v. acetylsalicylzuur. Bij reflux kunnen oesofagusspasmen optreden, deze klachten verminderen na nitroglycerine.
Dit instrument is ontwikkeld door samenwerkende VVT-organisaties in Zuidoost-Brabant. De inhoud is gebaseerd op protocollen van Vilans en informatie van Verenso. Een werkgroep in Zuidoost-Brabant zorgt voor het onderhoud.